Odwołanie darowizny wobec jednego ze współmałżonków

Odwołanie darowizny może nastąpić w ściśle prawem uregulowanych sytuacjach:

1. W przypadku darowizny niewykonanej, tj. takiej której przedmiot nie został jeszcze wydany przez darczyńcę, a tym samym objęty w posiadanie przez obdarowanego, darczyńca może odwołać darowiznę, jeżeli po zawarciu umowy jego stan majątkowy uległ takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Innymi słowy mówiąc, jeżeli pomiędzy zawarciem umowy darowizny a wydaniem przedmiotu tejże darowizny, darczyńca zubożał na tyle, iż wykonanie darowizny spowoduje problemy finansowe w zakresie jego utrzymania lub zobowiązań alimentacyjnych, wówczas darczyńca ma prawo taką darowiznę odwołać.    

2. W przypadku darowizny wykonanej, tj. takiej której przedmiot został już wydany obdarowanemu, darczyńca może odwołać darowiznę, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.  Z rażącą niewdzięcznością będziemy mieli do czynienia w przypadku działań lub zaniechań obdarowanego względem darczyńcy, które nakierowane są na wywołanie szkody, krzywdy lub są wysoce nieprzyjaznymi, w szczególności będzie to popełnienie przestępstwa przeciwko darczyńcy, naruszenie stosunków osobistych łączących darczyńcę z obdarowanym, w tym nie udzielenie potrzebnej pomocy, nieutrzymywanie kontaktów w stosunkach rodzinnych.  

Odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie. Odwołanie darowizny jest oświadczeniem woli darczyńcy, którego skutek powstaje w momencie dojścia do obdarowanego, a dodatkowo wymaga zachowania formy pisemnej.  

Po odwołaniu darowizny wykonanej po stronie obdarowanego powstaje obowiązek zwrotu jej przedmiotu na rzecz darczyńcy. W praktyce jednakże najczęściej sprawa taka ma swój finał na wokandzie sądowej.

Zagadnieniem, które ostatnio rozpatrywał Sąd Najwyższy była kwestia odwołania darowizny dokonanej na rzecz współmałżonków do ich majątku wspólnego, przy czym odwołanie dotyczyło wyłącznie jednego z obdarowanych małżonków. Pytaniem jakie powstawało ww. sprawie była kwestia możliwości żądania przeniesienia na darczyńcę, po odwołaniu darowizny, udziału przypadającego na jednego ze współmałżonków w sytuacji gdy przedmiot darowizny objęty był współwłasnością majątkową małżeńską. Tym samym czy darczyńca ma prawo żądać przeniesienia ww. udziału, czy tez służy mu wyłącznie roszczenie pieniężne z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia.  Przy czym należy wskazać, iż na gruncie ww. zagadnienia prawnego powstała rozbieżność orzecznicza (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 1967 r., III CZP 32/66; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 1967 r., III CZP 32/66, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 września 1979 r., III CZP 15/79).

Wobec powyższego Sąd Najwyższy w Uchwale składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2016 r. w sprawie sygn. akt III CZP 72/15 orzekł, iż: Sąd Najwyższy nie odstępuje od zasady prawnej wyrażonej w punkcie trzecim uchwały pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 28 września 1979 r., III CZP 15/79, o następującej treści: "W razie odwołania darowizny w stosunku do jednego z małżonków rzecz darowana staje się przedmiotem współwłasności obojga małżonków w częściach równych, a darczyńca może żądać przeniesienia na niego udziału należącego do małżonka, w stosunku do którego darowiznę odwołał, gdyby zaś nie było to możliwe – zwrotu wartości tego udziału (art. 405 k.c.)."

Wobec powyższego w przypadku odwołania przez darczyńcę darowizny, która weszła do majątku wspólnego małżonków wyłącznie w stosunku do jednego z małżonków, darczyńca może żądać przeniesienia udziału w tym przedmiocie, który posiadał wskazany współmałżonek. Sam natomiast przedmiot darowizny po jej odwołaniu nie jest już objęty współwłasnością majątkową małżeńską a współwłasnością w częściach ułamkowych.

Rezygnacja członka zarządu w Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest spółką kapitałową posiadającą osobowość prawną. Zgodnie z art.  38 Kodeksu cywilnego

Osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie.

Takim organem w Spółce z o.o. jest zarząd, który prowadzi jej sprawy oraz ją reprezentuje. W zależności od zawartej umowy spółki, Zarząd składa się z jednego lub większej liczby członków, powoływanych i odwoływanych najczęściej uchwałą wspólników, rzadziej uchwałą Rady Nadzorczej. Członkowie zarządu mogą być wspólnikami lub osobami z poza ich grona. Osoba powołana uchwałą wspólników z chwilą podjęcia uchwały uzyskuje mandat członka zarządu, który wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Zasadą jest, iż w istocie członków Zarządu powołuje się na okres dłuższy niż wyłącznie jeden rok obrotowy pełnienia tej funkcji.  Mandat członka zarządu wygasa również wskutek:

·         śmierci,

·         rezygnacji albo

·         odwołania ze składu zarządu.

Do złożenia rezygnacji przez członka zarządu stosuje się odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu zlecenia przez przyjmującego zlecenie, tj. art.  746 §  2 Kodeksu Cywilnego, który stanowi, iż: Przyjmujący zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Jednakże gdy zlecenie jest odpłatne, a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny za szkodę.

Dotychczas, w zakresie składania przez członka zarządu rezygnacji, orzecznictwo nie było jednolitym po względem komu de facto członek Zarządu składa oświadczenie woli o rezygnacji:

·         jednemu członkowi zarządu lub prokurentowi spółki

·         radzie nadzorczej lub pełnomocnikowi powołanemu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością uchwałą zgromadzenia wspólników,

·         organowi uprawnionemu do powoływania członków zarządu spółki

Powyższe w praktyce powodowało niepewność czy złożone oświadczenie woli nie zostanie skutecznie podważone z uwagi na niewłaściwego „adresata”.

Dlatego też z uwagi na rozbieżności w orzecznictwie, na wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Sąd Najwyższy w dniu 31 marca 2016 r., w składzie 7 sędziów Sądu Najwyższego, w sprawie sygn. akt III CZP 89/15 podjął uchwałę, o treści następującej:

Oświadczenie członka zarządu spółki kapitałowej o rezygnacji z tej funkcji jest składane - z wyjątkiem przewidzianym w art. 210 § 2 i art. 379 § 2 k.s.h. - spółce reprezentowanej w tym zakresie zgodnie z art. 205 § 2 lub 373 § 2 k.s.h.

Wobec powyższego członek zarządu Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością składa rezygnację wobec innego członka zarządu lub prokurenta.

Powyższe nie dotyczy przypadku gdy wspólnik który posiada wszystkie udziały w spółce jest zarazem jedynym członkiem zarządu. Wówczas czynność prawna między tym wspólnikiem a reprezentowaną przez niego spółką wymaga formy aktu notarialnego. O każdorazowym dokonaniu takiej czynności prawnej notariusz zawiadamia sąd rejestrowy, przesyłając wypis aktu notarialnego.

Pamiętajmy, iż powołanie, odwołanie, jak i rezygnacja jest skuteczna z chwilą podjęcia stosowanej uchwały lub złożenia oświadczenia woli, bez względu na datę dokonania wpisu lub wykreślenia przez Sąd Rejestrowy.  Natomiast zgodnie z art.  22 Ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym Wniosek o wpis do Rejestru powinien być złożony nie później niż w terminie 7 dni od dnia zdarzenia uzasadniającego dokonanie wpisu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.